Wat is een sjamaan?
In de volksmond een medicijnman of vrouw die het vermogen heeft te middelen tussen de levenden en de voorouders, een actief medium dus. Het verschil tussen een passief en een actief medium ligt in het feit dat de sjamaan niet alleen informatie heeft, krijgt of jaagt maar de mogelijkheid heeft situaties door middel van zijn kennis te veranderen. Hij of zij is een jager en verzamelaar van kennis en een extaticus. De sjamaan bedrijft extase in zijn uitersten waarbij een mystieke eenheid wordt gerealiseerd. De sjamaan zorgt voor de balans in de stam en is raadgever bij uitstek waarbij het belang van de groep het individu te boven gaat. Hij of zij is een strateeg door zijn lot, omdat hij de balans en orde van het universum volgt vanuit gerealiseerd inzicht. De sjamaan is hij of zij die verder kijkt dan de uiterlijke verschijningsvorm die zich voordoet. Het is een levenskunstenaar die vanuit een eenheidsperspectief leeft, kijkt en voelt. De sjamaan is ook een wetenschapper die alles wat leeft bestudeert, een diepte psycholoog die begrijpt hoe de geest van de ene staat in de andere staat komt. Hij of zij begrijpt het recept van het leven daar hij of zij het recept geworden is. In sommige tradities reist de sjamaan met een paard of op een vogel naar andere werelden om oplossingen of medicijn te vinden.
Hoe word je sjamaan of sjamanka?
In de tradities van de Native Americans gelden in verschillende stammen verschillende regels. Er kan sprake zijn van zogenaamde erfopvolging. Ook kan het zijn dat een bestaande sjamaan zijn eigen leerlingen uitzoekt en deze opleidt. Een groter voorbeeld is dat de Voorouders zelf iemand kiezen en dat bijvoorbeeld laten weten door dromen. De bekendste versie is dat iemand ernstig ziek wordt en tijdens de ziekte “reist” naar de voorouders en daar geleerd wordt hoe de weg te gaan. De sjamaan in spe krijgt daar de tools, de rituelen en gezangen die tot zijn eigen genezing zullen leiden. Visioenen begeleiden hem of haar op deze moeilijke en eenzame weg. Hij leert door deze visioenen de kunst van het dromen, de kunst van het sluipen, en het stalken van de Geest. De tragedie van het ziek zijn verheft zich tot een kunst van balanceren. Door het volgen van de visioenen en dromen leert men tot andere inzichten tekomen zodat het ziektevolle sterven een levende sjamaan genereert. Door zijn leven en doen woont hij soms buiten de stam daar hij aan de ene kant de rust nodig heeft en aan de andere kant ook gevreesd wordt vanwege zijn omgang met de Geest. Uit een traditioneel perspectief kunnen we ook vaststellen dat de echte sjamanen vaak een werkoppervlak hebben van vele honderden kilometers in het rond en dat ze niet alleen reizen in de geest maar ook altijd onderweg zijn als nomaden. Het is niet vreemd vast te stellen dat de afstand van de ene sjamaan naar de andere sjamaan 1200 kilometer bedraagt.
De sjamaan als specialist
De meeste mensen kennen de tools die gebruikt worden als er gesjamaniseerd wordt zoals de drum, de ratel, het gezang en het gestamp van de dans. De instrumenten zijn voor de sjamaan geen instrumenten maar heilige en levende objecten met een geest of spirit. Door het gebruik van deze tools wordt naar een trancetoestand gewerkt, zodat er gereisd kan worden in de geest werelden. Afhankelijk van wat de sjamaan jaagt of zoekt zal de reis plaatsvinden waarbij allianties worden gesloten met andere spirits en krachtdieren ook wel totems genoemd. Deze twee laatste kunnen bepalend zijn om effectief zaken te veranderen. De weerspecialist zal zich verbinden met de donderwezens om het weer te beïnvloeden of om erachter te komen hoe het weer uitvalt. Natuurlijk is de sjamaan een genezer; alleen is het idee “medicijn” in een absolute context te plaatsen daar het medicijn echt alles kan zijn. Er zijn sjamanen die zich echter tot bepaalde zaken beperken zoals het opsporen van verloren zaken of zich bezig houden met een “soulhunt”; het terugvinden van een verloren zieldeel.